«شب های قدر» به مثابه «قدرت نرم» انقلاب اسلامی
شب‌های قدر» به مثابه «قدرت نرم» انقلاب اسلامی
-تحلیلی برابعاد سیاسی مناسک عبادی ماه مبارک رمضان
از دیدگاه جامعه‌شناسان غربی مانند دورکیم، دین صرفاً نوعی همبستگی اجتماعی است که در فواصل زمانی منظم، آرمان‌های جمعی خود را به نشانه حفظ و تصدیق به نمایش می‌گذارد.
این افراد به دلیل درک سطحی از دین گمان کرده‌اند که حرکت جامعه به‌سوی سکولاریته است و دین به‌تدریج نقش همبسته‌ساز خود را از دست می‌دهد و واقعیت‌های جامعه مدرن مانند تقسیم کار فراوان و پیچیده جای آن را خواهد گرفت و جامعه از همبستگی مکانیکی و مناسک دینی فاصله خواهد گرفت.
با گذشت زمان، نئودورکیمی‌ها با پیگیری ایده دورکیم بر آن شدند که گرچه در جامعه مدرن ممکن است کارکرد شناختی دین کم‌رنگ شود و این نقش را نهادهای دیگری ایفا کنند اما حتی در این جوامع نیز همبستگی اجتماعی تا اندازه زیادی به ایمان و آیین مردمان وابسته است.
این جامعه‌شناسان، برخلاف دورکیم، درباره افول مناسک در جوامع صنعتی قرن بیستم، بر وجود دائمی رفتار آئینی حتی در قلمرو سکولار تأکید کردند. به نظر آنان، مناسک نه تنها در اعمال مربوط به زندگی روزمره، بلکه از جهت کارکرد مهم خود در لیبرال دموکراسی‌های مدرن، پایدار بوده‌اند.
گذشته از معایب این دو رویکرد، تجربه جمعی معاصر در ایران نشان می‌دهد که علاوه بر بعد «همبسته‌سازی» دین، «کارکرد سیاسی» مناسک دینی نقش وسیع‌تر و اثرگذارتری داشته است.
اسکاچپول می‌نویسد: «انقلاب ایران توسط مجموعه‌ای از شکل‌های فرهنگی و سازمانی ریشه‌دار و تاریخی (اسلام شیعی و اسطوره بنیادین تشیع - شهادت امام حسین (ع) - مراسم اسلامی، شبکه مساجد و روحانیت و...) به گونه هشیارانه‌ای ساخته شد».
چنانچه در گزارش خیلی محرمانه سفارت آمریکا در ۱۶ اوت ۱۹۷۸ (۲۵ مرداد ۱۳۵۷) آمده است: «مـــاه اسلامی رمـضـان و روزهـای ویژه عـزاداری در اواخر ماه اوت احتمال بروز تظاهرات بیشتر را افزایش می‌دهد».
این روزها نیز، علیرغم جنگ هیبریدی دشمن، حضور ٨٣.٧% مردم (نظرسنجی ایسپا) در مناسک آیینی ماه مبارک رمضان اعم از «شب‌های قدر»، «مجالس سوگواری» و «نماز عید_فطر» مبین «سیاسی» بودن این مناسک و نشانه اعتماد عمومی نسبت به انقلاب اسلامی و به تبع آن نمادی از مشروعیت و قدرت سیاسی انقلاب اسلامی است که هوشیاری و سپاسگزاری خطبا و مادحین و سیاسیون را می‌طلبد.
(منابع محفوظ)
cfu.nahad.ir/ZGW3q